Zıplayan Meksika Fasulyesi
Zıplayan Meksika fasulyesi (İspanyolca: frijoles saltarines) aslında Sebastiania pavonina bitkisinin tohumlarıdır ve bu tohumların içine yerleşen Cydia deshaisiana adlı güve larvaları sayesinde hareket eder gibi görünürler. Bu hareketlilik, fasulyelere sıra dışı ve eğlenceli bir özellik kazandırır.
Köken ve Yayılım
Zıplayan Meksika fasulyeleri, özellikle Meksika'nın Sonora eyaletinde yaygın olarak bulunur. Sebastiania pavonina bitkisi de bu bölgeye özgüdür. Bitki, sütleğengiller (Euphorbiaceae) familyasına aittir.
Biyoloji
- Bitki: Sebastiania pavonina, zehirli bir özsuya sahip bir çalı veya küçük ağaçtır. Meyveleri kapsül şeklinde olup, her bir kapsül genellikle üç tohum içerir.
- Güve: Cydia deshaisiana, Tortricidae familyasına ait küçük bir güvedir. Dişi güve, olgunlaşmamış fasulye kapsüllerinin içine yumurtalarını bırakır. Larva, fasulyenin içinde büyür ve gelişir.
Yaşam Döngüsü
- Yumurta: Dişi Cydia deshaisiana, Sebastiania pavonina'nın olgunlaşmamış fasulye kapsüllerine yumurtalarını bırakır.
- Larva: Yumurtadan çıkan larva, fasulyenin içinde beslenmeye başlar. Bu süreçte fasulyenin içini oyarak kendine bir yaşam alanı oluşturur. Larva, ipekten bir ağ örerek bu alanı korur.
- Pupa: Larva, fasulyenin içinde pupa evresine geçer. Bu evre birkaç hafta sürebilir.
- Ergin: Pupa evresinden çıkan ergin güve, fasulyeden dışarı çıkar ve çiftleşerek yaşam döngüsünü tamamlar. Ergin güveler genellikle kısa bir ömre sahiptir ve temel amaçları üremektir.
Zıplama Mekanizması
Fasulyelerin "zıplama" hareketi, içindeki güve larvasının aktivitesinden kaynaklanır. Larva, fasulyenin iç yüzeyine çarparak veya hareket ederek fasulyenin yer değiştirmesine neden olur. Bu hareketler, sıcaklık değişimleri veya ışık gibi dış etkenlerle tetiklenebilir. Larva, ideal sıcaklık ve nem koşullarını bulmak veya potansiyel tehlikelerden kaçmak amacıyla hareket eder.
Kullanım Alanları
- Oyuncak ve Hediyelik Eşya: Zıplayan Meksika fasulyeleri, ilginç ve sıra dışı hareketleri nedeniyle popüler bir oyuncak ve hediyelik eşya olarak kullanılır. Genellikle turistlere satılırlar.
- Eğitim Amaçlı: Biyoloji ve entomoloji derslerinde, öğrencilere böceklerin yaşam döngüsünü ve bitki-böcek etkileşimlerini öğretmek için kullanılabilirler.
- Gözlem ve Araştırma: Bilim insanları, zıplayan fasulyeleri, böcek davranışları, adaptasyon mekanizmaları ve simbiyotik ilişkiler gibi konularda araştırma yapmak için kullanabilirler.
Bakım ve Muhafaza
Zıplayan Meksika fasulyelerinin hareketliliğini korumak için bazı bakım önerileri şunlardır:
- Serin ve Kuru Ortam: Fasulyeleri serin ve kuru bir yerde saklayın. Aşırı sıcak veya nemli ortamlar, larvanın ölümüne neden olabilir.
- Hava Akışı: Fasulyelerin hava almasını sağlayın. Kapalı bir kapta uzun süre saklamak, küflenmeye veya larvaların boğulmasına yol açabilir.
- Güneş Işığı: Doğrudan güneş ışığından kaçının. Aşırı sıcaklık, larvanın ölümüne neden olabilir.
- Hareketlilik Süresi: Larvaların ömrü sınırlıdır. Fasulyelerdeki hareketlilik genellikle birkaç ay sürer. Hareketlilik azaldığında veya durduğunda, larva ölmüş demektir.
İlginç Notlar
- Zıplayan Meksika fasulyeleri, farklı kültürlerde çeşitli inanışlara konu olmuştur. Bazı yörelerde şans getirdiğine inanılırken, bazıları tarafından da kötü şans getirdiğine inanılır.
- Fasulyelerin zıplama hareketi, içindeki larvanın enerji harcamasına neden olur. Bu nedenle, larvalar uzun süre hareket etmezlerse ölebilirler.
- Zıplayan Meksika fasulyeleri, ticari olarak hasat edilir ve satılır. Hasat genellikle sonbaharda, fasulyeler olgunlaştığında yapılır.
Ayrıca Bakınız